دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-معیارهای نقد متن در ارزیابی حدیث12697FAشادینفیسیJournal Article19700101Hadith scholars have proposed several criteria for criticizing hadith. Some focus on the chain of transmitters (isnad) and others on the text (mant). In the field of jurisprudential (fiqh) hadith, the authenticity of a hadith is mainly indicated by the validity of its chain of transmitters. However, in other fields, text analysis is of more importance. In this study, we have examined the eight following topics as the main text criteria: Quran, hadith, personality of the Infallibles, scientific findings, actual situation of the society, sound reasoning, historical facts and whether or not such hadith support political, jurisprudential or theological groups. We have tried to give examples from both Shiite and sunni hadith collections on each topic.حدیث پژوهان برای شناخت روایات سره از ناسره که در گذر زمان به مجموعه های حدیثی راه یافته اند. معیارهایی عنوان کرده اند. این معیارها از یک سو ناظر به سند حدیث و از سوی دیگر ناظر به متن احادیث هستند. از آنجا که بررسی سند حدیث با محدودیتهایی مواجه است، بررسی متن مهمترین راه ارزیابی حدیث است که حتی در صورت صحت سند آن، حکم بطلان حدیث را امضا میکند. قرآن، سنت، شأن معصوم، علم، واقع، عقل و تاریخ اموری هستند که روایت در صورت تعارض با آن قابل نقد است. به این همه، جانبداری از جریانهای سیاسی، کلامی و فقهی را هم باید افزود که روی هم هشت معیار اصلی در ارزیابی متن هستند که در این مقاله عرضه گشته و نمونه هایی برای آن، از منابع حدیثی اهل سنت و شیعه ارائه شده است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-فارسی گویی ائمّه اطهار12698FAسید یوسف محفوظیموسویJournal Article19700101In several places in the hadith literature, one finds indications that the Imams understood and spoke Persian. On one occasion, one of the Imams hears something said in Persian and shows no sign of being unable to understand what was said; another answers an Iranian man in Persian (although) what he said is not recorded). Another imam’s use of Persian expressions has been accurately recorded by the transmitters of hadith. To sum up, Persian expressions, turns of phrase and vocabulary have found their way into the traditions. The writer has first of all tried to collect all these Persian elements and then attempted to debate the degree of their authenticity. Although the analysis of various readings is not the central focus of this paper, I have also touched upon it.در جای جای احادیث و اخبار، اشاراتی یافت می شود که بر فارسی دانی و فارسی گویی ائمّه اطهار دلالت دارد گاه یکی از این بزرگان، سخنی پارسی شنیده و اظهار بی اطلاعی نکرده است، دیگری به زبان فارسی به مردی ایرانی پاسخ گفته (هر چند که گفتار وی نقل نشده)، بر زبان امامی دیگر، عبارات فارسی جاری گردیده که عین آنها را راویان ثبت کرده اند، و خلاصه گاه عبارات، مصطلحات و یا کلمات فارسی در درون حدیثی وارد گردیده. نگارنده کوشیده است در درجة نخست، همة این اشارات را گردآوری و مأخذشناسی کند و و آنگاه به نقد و بیان صحّت و سقم روایت بپردازد. هر چند که نقد روایات، موضوع اصلی مقاله نیست و در جای دیگر به آن خواهیم پرداخت.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-حکمت آزمونهای الهی در قرآن12699FAمجتبیبیگلریJournal Article19700101article I aim to show that the wisdom behind divine tests is not to test man so that he realizes God is the knower of things unseen and fully aware of the secrets of human hearts, but, rather, God tests all his servants, even his prophets and those closest to him, in all ages, in order to educate them. The way in which this process is executed is discussed in detail in this paper.در این نوشتار بر آنیم تا حکمت آزمونهای خداوند را دریافته روشن سازیم که منظور او از امتحان انسان نه برای کسب خبر است که او دانای غیوب است و آگاه مضمرات قلوب، بلکه همة بندگانش و حتی پیامبران و اولیاء را در همة زمانها می آزماید تا تربیتشان کند، بر اساس عملشان داوری فرماید و پاک را از بدسرشت باز نماید. چگونگی و روند کلی این امر، در اینجا به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-حذف در قرآن و تأثیر آن در ترجمه های فارسی12700FAعظیم عظیمپورJournal Article19700101Omission of one or several parts of Quranic sentences is considered important. Although it has an eloquent aspect, this omission causes variation in translation. A definition of omission, its relation to eloquence in the Quran, the criteria for distinguishing what has been omitted, the responsibility of translator towards it, viewpoints on situations of omission, as well as stating what had been omitted and its relation to the Quranic diction style are discussed in this article.موضوع حذف یک یا چند عضو از اعضای جمله های قرآنی، اهمیت ویژه ای دارد. چون از یک سو جنبة بلاغی دارد و از سوی دیگر موجب اختلاف در ترجمه ها گردیده است. ما در این گفتار کوشیدهایم به سؤالهای زیر پاسخ گوئیم: حذف یعنی چه؟ چگونه حذف می تواند در قرآن کاربرد بلاغی داشته باشد؟ به یاری چه معیارهایی می توان محذوف را تعیین نمود؟ آیا وظیفة مترجم هنگام مواجه شدن با مواضع حذف، ذکر است یا خیر؟ آیا در مواضع حذف، نوع حذف و تعیین محذوف اتفاق نظر وجود دارد؟ و آیا ذکر محذوف در ترجمه با مراد گوینده و شیوه های بیانی قرآن منافاتی ندارد؟دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-ترمینولوژی مفاهیم قرآن کریم12701FAمنصورپهلوانJournal Article19700101Muslim scholars, particularly interpreters and jurists have always studied the Quranic concepts. Various concept. Various concept have been worked out of it. These concepts are of the following three types: common, logical and principles.
Concept, in general, is the meaning of words. It is divied into real and figurative. Words’ indication to these meanings would be matchingly, implicatively, per nexum, obviously, requringly, indicativery, apparently,commonly, or interpretively.
Concept is sometimes used in contrast with extention. This is used in logic. Specialists in principle divide it into explicit and unexplicit.
Explicit concept is either strain of speach or connotation.
Unexplicit concept is divided in descriptive, conditional, intention and limited ones. Muslim scholars have discussed their validity. The present article studies these concepts and mentions the Quranic examples of them.بحث از مفاهیم قرآن کریم همواره مورد توجه دانشمندان اسلامی و به خصوص مفسّران و فقیهان بوده و مفاهیم گوناگونی از این کتاب آسمانی استخراج شده است. این مفاهیم به سه دستة کلی، یعنی مفاهیم عرفی و مفاهیم منطقی و مفاهیم اصولی منقسم است.
شایعترین معنای مفهوم، عبارت از معنا و مدلول الفاظ است و شامل معانی حقیقی و مجازی می گردد. دلالت الفاظ بر این معانی به طرق دلالت مطابقه و تضّمن و التزام و همچنین دلالت صریح و اقتضاء و اشاره و نیز دلالت نصّ و ظاهر و مشترک و مؤوّل تقسیم شده است.
گاهی مفهوم در مقابل مصداق استعمال می شود و از این تقابل در علم منطق بحث شده است.
اصولیون نیز مفهوم را به موافق و مخالف بخش کرده اند و مفهوم موافق را به لحن و فحوای خطاب و مفهوم مخالف را به مفهوم وصف و شرط و غایت و حصر تقسیم و در حجیت آنها بحث کرده اند.
این مقاله به ذکر انواع مفاهیم فوق و ذکر مثالهای قرآنی آن پرداخته است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-درآمدی بر چگونگی تکوین مکاتب فقهی در شیعه12702FAمحمد علیبرزنونیJournal Article19700101Independent judgement which is available to every capable Muslim is the cause of motivation. One who is capable and holds the necessary requirements can do it. The general rules of religion are in harmony with law as well. Knowledge of these rules is necessary for comprehending the prophetic law and legal obligations. The jurists hold their own schools according to their methods of deduction. Their style of applying jurisprudential principles, and their methods of study are discussed here.
The present article surveys the creation of a jurisprudential school, as well as its causes such as holding a particular jurisprudential method, creating evolution in principles, establishing some principles, in addition to historical changes, gradual evolution of independent judgement, the influence of modern sciences, social reforms and its requirements, different conditions, and individual jurists’ genius. The consequences of the creation of a new school is discussed in the end. Consequences such an independent view and avoiding imitation, influencing the other jurists, evolution of Ijtihad, variety of verdicts, evolution in jurisprudential principles and rules.اجتهاد در اسلام مایة تحرّک است و از آنجا که باب آن همواره به روی همگان باز است، کسی که استعداد استنباط دارد می تواند، با فراهم شدن مقدّمات لازم و شرایط ضروری، اجتهاد نماید. از طرف دیگر، قواعد عام و کلیدی دین که فراگیرنده اند، روح دین را تشکیل می دهند و با مذاق شرع همسازی دارند. شناخت آنها در فهم اجزای شریعت نبوی ودرک احکام مترتّب بر بندگان ضروری است. مجموعة ویژگیهای موجود در شیوة استخراج احکام از منابع اصلی، نوع سیاست فقهی خاصّی که دنبال می شود، تحولی که در مباحث اصولی ایجاد می گردد، نگرش خاصّی که به منابع اجتهاد و بهره برداری از آنها صورت می گیرد، همگی موجب می شود که فقها صاحب مکتب شوند.
در این نوشتار، نخست به چگونگی تکوین یک مکتب فقهی پرداخته ایم. در وهلة بعد، در مقام تبیین چرایی ایجاد مکتب، علل و عواملی را که دست به دست هم داده تا یک مکتب فقهی جدید تأسیس شود، مورد بحث قرار داده ایم. این عوامل عبارتند از: داشتن سبک و روش فقهی خاص، ایجاد تحول در مباحث اصولی و تأسیس یا بسط قواعد اصولی و فقهی، تحولات تاریخی، تکامل تدریجی اجتهاد، تأثیر علوم جدید، تغییر وضعیّت زندگی اجتماعی و ظهور نیازهای جدید، گوناگونی محیطهای بحث، نبوغ و استعداد فردی مجتهدان و ویژگیهای آنها سرانجام اجمالاً به نتایج و پیامدهای حاصل از ایجاد یک مکتب فقهی پرداخته ایم. این پیامدها عبارتند از: استقلال رأی و پرهیز از تقلید، تأثیر گذاری بر سایر فقها، تحول و تکامل اجتهاد، اختلاف فتوا، تحول در علم اصول و قواعد فقهی و اصولیدانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-استفاده از محاسبات نجومی در امور شرعی12703FAمحمد عادلضیائیJournal Article19700101Islam pays much attention to the learning and application of technology and science. However, Muslims are forbidden to learn and apply some skills like magic, traditional divination, and soothsaying. According to some traditions, astrology has been forbidden as well, although a deeper study of the meaning of astrology in these traditions makes it clear that the forbidden astrology is that kind which resembles magic and divination. Modern astrology which is based on observation and calculation is therefore applied in legal issues such as recongnizing legal times and finding the direction of the qibla.بدون تردید اسلام اهمیّت زیادی برای فراگیری و به کار بستن علوم و فنون قائل است. از طرفی یادگیری و استفادة از فنونی چون سحر، جادو، عرّافی و کهانت مورد نهی قرار گرفته است. ظواهر برخی نصوص چنان می نماید که از نجوم هم نهی شده باشد امّا با دقّت در معنی و مفهوم کلمة نجوم و بررسی نصوص وارده در این زمینه، در می یابیم که تنها آن بخش از نجوم (احکام نجوم) مورد نهی واقع شده که مشابه سحر، جادو، عرافی و کهانت باشد. بنابراین علم نجوم امروزی که بر مبنای مشاهدات واقعی و محاسبات دقیق شکل گرفته می تواند در امور شرعی مثل استخراج اوقات شرعی و جهت یابی قبله مورد استفاده قرار گیرد.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-بررسی یک ابهام در اصول فقه
یک مخصّص بعد از چند جملة متعاطف12704FAمظهرقراملکیJournal Article19700101The present article surveys the antecedent of a particulizer after several connected sentences. Clarifying the issue and putting emphasis on its importance in the deduction of legal ordinances, this article argues for the possibility of considering the particulizer as referring to all previous sentences. The article studies the following views arguing for the theory: 1) Reference to the last, 2) Reference to all, 3) Literal community, 4) Distinction between unity and disunity of the sentences, 5) Distinction Mohaqqeq-e Naa ini, 6) Theory of stopping comparing between two famous views; total reference is accepted finally.این مقاله مرجع یک مخصّص را بعد از چند جمله متعاطف بررسی می کند و پس از تبیین موضوع و اشاره به اهمیّت آن در استنباط احکام فقهی در مقام ثبوت، امکان تعلّق استثناء بر همة جمله های پیشین را اختیار و بر آن استدلال می کند. سپس در مقام اثبات به بحث و بررسی آرای ذیل می پردازد.
1- رجوع به اخیر
2- رجوع به جمیع
3- اشتراک لفظی
4- تفصیل بین وحدت و تغایر جمله ها
5- تفصیل محقق نائینی
6- نظریه توقف
و در پایان بعد از مقایسه دو نظریّة مهم اصولی، رجوع به کل را تقویت و اختیار می نماید.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-تعیین جهت پرداخت12705FAاحمدباقریJournal Article19700101dispute between debitor and creditor regarding payment is discussed in Islamic Jurisprudence. This article presents a comparative study of different views and arguments of various schools of law concerning this issue. The function of the legislator under article 282 of the civil code concerning jurists and the reason for working outside of the French code civil is also clarified.اختلاف میان بدهکار و طلبکار در کیفیّت پرداخت، از جمله مباحث عمدة فقهی به شمار می آید که معرکة آرای پژوهشگران و محققان است. در این نوشتار علاوه بر اینکه نظریّات مختلف و استدلال های ارائه شده در این باب در مکاتب مختلف حقوقی مورد مطالعة تطبیقی قرار گرفته است، مقصود قانونگذار در مادة 282 قانون مدنی نیز با استناد به آرای فقها و نه بر پایه پذیرش اصل تقلید قانون مدنی از قانون فرانسه تبیین شده است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-ملاک عقلانیت باور نزد آنتونی کنی12706FAاعظمپویاJournal Article19700101The acceptance of beliefs has long been discussed in epistemology. Contemporary epistemology scholars are also interested in this subject. They try to present a criterion for the acceptance of beliefs. Plantinga and Kenny present new views in this regard. These two philosophers have discussed belief in God
Plantinga considers this belief as the basis as the basis of all other beliefs. He considers the commitment of those who believe in God to it as rational. Kenny, who doubts God, does not consider this idea as a fundamental one, on the contrary, in his opinion.این مسأله که کدامیک از باورهای ما موجه است، یکی از مسائل مهم و مورد بحث در معرفت شناسی است. این مسأله پیشینه ای دیرینه دارد اما در عصر حاضر بیش از هر زمانی مورد توجه فیلسوفان معرفت شناس قرار گرفته است. تلاش این فیلسوفان معطوف به ارائه ملاک برای مقبولیت باورهاست. پلنتینجا و آنتونی کنّی آرای جدیدی در این زمینه دارند. اعتقاد به وجود خدا یکی از باورهای مورد بحث این دو فیلسوف بزرگ است. پلنتینجا این باور را پایه می داند و التزام به آن را برای معتقدان به خدا کاملاً معقول می شمارد. اما کنّی که دربارة وجود خدا فیلسوفی شکاک است، چنین باوری را پایه نمی داند. بنابراین از نظر او معتقدان به وجود خدا باید برای غیر معتقدان دلیل اقامه کنند. این مقاله به بررسی چالش میان این دو رأی می پردازد.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-تبیین حکمی و عرفانی حدیث «من عرف نفسه»12707FAامیرشیرزادJournal Article19700101Shince self- recognition according to the prophetic tradition “one whos himself, will know God” is a key to the recognition of God, some of the scholars and mystics have tried to clarfy it theosophically.
Some have considered it a kind of paradox and some have tried to interpret it.
The latter sees human knowledge, primordial nature, contingency, possibility, motion, immateriality, and poverty as some keys which lead us to God. They consider our soal as God’s idea regarding its comprehensiveness, surrounding, coentention, clearness and unclearness, highness and non-highness, unity and activity.معرفت نفس، به حکم حدیث شریف من عرف نفسه فقد عرف ربه رهنمون معرفت رب است از این رو بعضی از عالمان و عارفان به تبیین حکمی و عرفانی آن پرداخته اند. برخی آنرا از قبیل تعلیق به محال دانسته اند و بعضی به طرق گوناگون در صدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس بر آمده اند. از نظر این گروه، معرفت فطرت، حدوث، امکان، حرکت، تجرد و فقر هستی نفس ما را به خدای متعال دلالت می کند و نفس از جهات جامعیت، احاطه، معیت، ظهور و بطون، علو و دنو، وحدت، فاعلیت و وجوه بسیار دیگر، ظلال و مثال باری تعالی استدانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-مسألة معدومات، وجود ذهنی و وقضیة حقیقیه12708FAمحمد علی عباسیانچالشتریJournal Article19700101Naturally, humans are capable of entertaining thoughts, or believing in propositions, about particular individuals or objects. Sometimes they express these thoughts or propositions by uttering declarative subject- predicate sentences, such as “hafiz was a poet” /or/ ”you are reading a book”. It seems to be that occasions in which people entertain thoughts by uttering sentences of subject- predicate form, like “ the round square is round”. And “the golden mountain is high.” But there is a general problem as to how one can say something about that which does not exist. According to a great number of Muslim philosophers, it is because of the “mental being” of non- existing entities and of the presence of their quiddity before the mind that we can make any assertion about these entities. We can express the proposition containing them by subject-predicate sentences. In this article, the author will show that the ontological argument of Muslim philosophers is both incapable of resolving the aforementioned problems, and unable to give a correct explanation of the theory of “mental being”انسانها، به طور طبیعی، دارای استعدادی هستند که به وسیلة آن می توانند در مورد اشخاص یا اشیاء جزئی موجود حکم صادر کرده یا تصدیقی انجام بدهند. آنان در موقعیتهای گوناگون و به دلایل مختلف، احکام و تصدیقات خود را در قالب الفاظ مرکب، نظیر جمله های حملیه، تعبیر می کنند، مثلاً: «حافظ شاعر است» و «شما در حال خواندن هستید» در مواقعی نیز، انسانها، به احکام و تصدیقاتی دربارة معدومات نائل می شوند؛ که آنها را نیز در قالب جمله های حملیه موجبه تعبیر می کنند، مانند «مربع مستدیر مستدیر است» و « کوه طلایی مرتفع است » مسأله اینجاست که چگونه می توان در مورد موضوعاتی که معدوم است حکمی صادر کرد؟ اعتقاد مشهور فیلسوفان مسلمان بر این است که به دلیل وجود ذهنی معدومات و حصول ماهیت آنها در ذهن است که می توان آنها را موضوع احکام ایجابی قرار داده و توسط جملات حمیله از آنها تعبیر نمود. در این گفتار تلاش می کنیم نشان دهیم که تقریر مشهور از دلیل معدومات نه تنها از ارائة راه حلی برای «مسأله معدومات» ناتوان است، بلکه از توجیه و تبیین «نظریه وجود ذهنی» نیز عاجز است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-تحقیقی درباره تأسیس و وظایف نخستین دیوان در تشکیلات اسلامی12709FAجمالموسویJournal Article19700101This article examines the establishment of the first administrative organization (divan) in the Islamic world. This study focuses primarily on the basic administrative duties of the “ata divan”, the process by which the amount Muslims paid in ata was calculated and the administrative configuration of the divan. At the close of the article, there is a brief section concerning the effect of the establishment of this divan.در این مقاله که به روش تاریخی و مطالعة کتابخانه ای تدوین شده، موضوع بنیانگذاری نخستین سازمان اداری (دیوان) در تشکیلات اسلامی تحقیق و بررسی شده است. محورهای اصلی این تحقیق عبارتند از: وظایف اصلی دیوان عطا، نحوة تعیین مقدار عطای مسلمانان، طبقات عطابگیران، و شکل اداری دیوان عطا در پایان مقاله نیز باختصار نتایج حاصل از تأسیس این دیوان بیان شده است.دانشکده الهیات و معارف اسلامیمقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)1010-496870020011222-پژوهش در منابع تاریخی دورة ایوبی12710FAعلیغفرانیJournal Article19700101The rule of the Kurdish Ayyubids in Egypt, Syria and Yemen, their wars against the crusaders, the fall of the Fatimids in Egypt at the hand of this dynasty and their defeat of the Zangid atabaks in the Jazira and Syria, Constitute some of the most important events in Islamic history. Before attempting a study of this dynasty’s rule in Egypt, Syria and the Jazira, their beliefs and practices or the buildings which have survived from the period, it is necessary to complete a scientific evaluation of the sources. In this paper, the existing sources have been divided into four groups. I have concentrated on the first group: original sources.حکومت خاندان کرد ایوبی در مصر و شام و یمن و جنگها و فتوحات آنان در برابر متجاوزان صلیبی و بر افتادن فاطمیان از مصر بدست این خاندان و نیز غلبة آنان بر اتابکان زنگی در سرزمین جزیره و شام، یکی از مقاطع با اهمیت تاریخ جهان اسلام است. پیش از آشنایی با دوران فرمانروایی این سلسله در مصر و شام و جزیره، و آگاهی از عادات و کنش ایشان، و نیز بناهای عمده ای که از روزگار آنان به یادگار مانده، لازم است به شیوه ای جامع و علمی، به منابع کار بپردازیم. در این گفتار، منابع موجود را به 4 دسته تقسیم کرده، بخش نخست را که همانا منابع اصلی است، مورد پژوهش قرار داده ایم.