دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
نقش میثاقاجتماعی در تحول آرای تفسیری:بررسی موردی ترکیب قرآنی «صبغةالله»
FA
احمد بادکوبه
هزاوه
98375178
یکی از راههای تبیین مسألة تحول آرای مفسران در برخی از عبارتهای قرآنی، فهم میثاقهای اجتماعی (قرارداد اجتماعی) عصر مفسر است. میثاقهای اجتماعی، عادتهای فکری رایج در عصر حیات مفسرند که بهگونهای ناخودآگاه بر تفسیر او از متن قرآنی، اثر مینهند و موجب میشوند که تفسیر مفسر، متناسب با گفتمانهای رایج در عصرِ حیات او باشد. از آنجا که مفسران در دورههای تاریخی گوناگونی زیستهاند، با تحول گفتمانها و به تبع آن، تغییر میثاقهای اجتماعی رایج، آرای تفسیری آنان نیز دچار تحول میشده است. در این جستار، تغییرات رخ داده در تفسیر "صبغةالله"، تنها از منظر میثاق اجتماعی بررسی میشود. ابتدا از مبانی نظری و واژهشناسی سخن رفته و سپس دستهبندی و تحلیل دیدگاههای مفسران در بارة این عبارت ارائه شده است. در بخش پایانی نیز، مستندسازی تحلیلها، آمده است.
صبغةالله ـ میثاق اجتماعی (قرارداد اجتماعی) ـ آرای تفسیری ـ تاریخ تفسیر ـ رنگ خدا.
https://jmb.ut.ac.ir/article_27399.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27399_b6bbe6da41cf755913163e916440e7de.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
سنّتهای نقل حدیث در بررسی تطبیقی دیدگاه های خاورشناسان
FA
فروغ
پارسا
استادیار پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی
19276624
خاورشناسان همواره به سنتهای نقل حدیث به عنوان عوامل مؤثر بر وثاقت و اعتبار تاریخی حدیث مینگریستهاند. بسیاری از ایشان میاندیشیند: بدلیل آرای برخی صحابه مبنی بر ممنوعیت و عدم جواز نگارش حدیث، نقل حدیث بنیادی شفاهی داشته و از این رو در معرض تغییر و تحریف قرار گرفته است. در مقابل، اندیشمندان مسلمان با مدارک و مستندات فراوان ثابتمیکنند برغم برخی مخالفتها، نگارش حدیث خیلی زود آغاز شده است. از سوی دیگر هارالد موتسکی، خاورشناس معاصر، با استفاده از روششناسی نوین در حدیثپژوهی نشان میدهد در قرون اولیة اسلامی، سنتهای نقل حدیث، ترکیبی (شفاهی ـ کتبی) بوده و نمونههایی از کتابت حدیث در قرن اول قابل مشاهده است.
تاریخ حدیث ـ سنتهای نقل حدیث ـ خاورشناسان ـ موتسکی.
https://jmb.ut.ac.ir/article_27400.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27400_b3f9f6544f07fe445ef05c188ba4f119.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
تأثیر کلام حضرت علی (ع) در الادب الصغیر و الادب الکبیر
FA
وحید
سبزیانپور
استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه
wsabzianpoor@yahoo.com
The researchers believe that al-Adab al–Saghir and al-Adab al-Kabir are Pahlavi translators of Iranian advices, where fifteen anonymous statements appear which are in Nahj-albalaghah. Besides, both books contain a lot of precious themes of Nahj Albalaghah which, like veins of gold, are hidden in their different layers . The use of Ali’ s anonymous words in these two books caused editors, following Ebne Moghafa, to make mistakes by assigning some of Ali’s statements to Iranian scholars. This essay asserts that Ebne Moghafa had been influenced by Imam Ali’s thought. If Ebne Moghafa’s texts became a guide for Arab writers, and received by them warmly, it was due to his being the Abjad reader of Ali’s thought.
نهج البلاغه ـ امام علی (ع) ـ ابن مقفع ـ الأدب الصغیر و الأدب الکبیر.
https://jmb.ut.ac.ir/article_27401.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27401_3ee7eaa40761f91d774bb851ce89649e.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
تعلق حروف جاره و تأثیر آن در تفسیر قرآن کریم
FA
محمدرضا
شاهرودی
استادیار دانشگاه تهران
mhshahroodi@ut.ac.ir
حروف جاره به لحاظ داشتن وضعیتی خاص در میان حروف، برای ایجاد معانی خود، نیازمند ارتباط با دو لفظ دیگرند. از این پدیده نحویان با عنوان «تعلق حروف جر» تعبیر کردهاند. با عنایت به این مناط نیاز نداشتن حروف جری که به صورت زائد، و یا احیاناً در دیگر معانی به کار میروند، نیز استعمال غیر حرفی برخی از این حروف، تفسیر میگردد. در بیشتر موارد، تعیین متعلق به آسانی صورت میگیرد. اما گاه استفاده از حروف جر، در کلام از حالتی غیر معمول برخوردار بوده که در این مورد قرائن عقلی و نقلی و احیاناً سیاق و جز آن، مفسر را برای تعیین متعلق کمک میکند. یافتن و تعیین متعلق این حروف در درک صحیح معنا تأثیر گذار است و گاه با تعیین متعلقات گوناگون، عبارت به چند وجه، قرائت میشود.
حروف ـ معانی حرفیه ـ حروف جر و تعلق
https://jmb.ut.ac.ir/article_27402.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27402_5a41bd1f8ed8449d243b2b33304d546b.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
نقد و بررسی مبانی فیض کاشانی در تأویل آیات قرآن
FA
محمد علی
لسانی
استادیار دانشگاه تربیت مدرس
abdollahzadeh_arani3@yahoo.com
رحمت الله عبداالله زاده
آرانی
Assistant Professor, University of Pyamnour
abdollahzadeh_arani2@yahoo.com
از دیرباز درک معانی باطنی قرآن در کنار معانی ظاهری و به تعبیری گرایش به تأویل همراه تفسیر، در کانون توجه اندیشمندان این حوزه قرار داشته است. در این میدان فیض کاشانی با اندوختههای فلسفی ـ عرفانی از یک سو و بهرههای قرآنی ـ حدیثی از سوی دیگر، تفسیر روایی خود را بر اساس تأویل باطنی آیات سامان داده است. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی و روح و باطن الفاظ میداند. تأویلات فیض از ابعادی چون: مفهوم و حقیقت تأویل، گونههای آن و مبانی وی در تأویل آیات، مورد توجه است. در این میان, شناخت حقیقت تأویل و تأویل آیات قرآن در شأن اهلبیت (علیهم السلام) نیازمند نقد و بررسی افزونتر است. زیرا برخی با نقد این گونه نگرش, چنین برداشتهایی را دور از ذهن و غیرمنطبق با سیاق و شأن نزول آیات دانستهاند. تبیین و ارزیابی تأویلات فیض مستلزم بررسی نگرش وی به رمز و راز تأویل و مبانی او در این زمینه است.
فیض کاشانی ـ تفسیر ـ تأویل ـ باطن قرآن
https://jmb.ut.ac.ir/article_27403.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27403_9e38ecb771d0e87f7180c062a5bf64e2.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
اخبار مناقب اهل بیت(ع)، میراث مشترک امت
FA
مجید
معارف
استاد دانشگاه تهران
31138888
داوود
سلیمانی
استادیار دانشگاه تهران
41449137
علیرضا حیدری
نسب
دانشجو دکتری دانشگاه تهران
maaref@ut.ac.ir
منقبت به معنای فعل کریمانه مورد اهتمام خاص قرآن و سنت است. با نگاهی گذرا به قرآن، محورهایی چون خویشاوندی با پیامبر(ص)، سبقت در اسلام و ایمان، هجرت، جهاد و فداکاری در راه شریعت همراه با داشتن بصیرت، مهمترین منقبتها به نظر میآیند. اهتمام خدا و رسول(ص) به مناقب، جهت الگوسازی برای انسانها بوده و در برخی مقاطع، توجه به مناقب سبب تحول در جامعه شده است. اخبار مناقب، بخش عمدهای از جوامع حدیثی را در بر گرفته و در میان این اخبار آنچه مربوط به عترت(ع) است از امتیازات ویژهای چون کثرت تعداد، محتوای برتر، انتشار و شهرت، صحت سند و نقل همگانی برخوردار بوده و این در حالی است که جریانات حاکم بر مسلمانان نوعاً در جهت محو مناقب اهل بیت(ع) حرکت کردند. از طریق مطالعه در تاریخ صدر اسلام و تأمل در اقدامات تخریبی مرتبط با عترت(ع) و فضایلشان این نتیجه حاصل میشود که حفظ و انتشار مناقب اهل بیت(ع) در گذر تاریخ، جلوهای از حاکمیت ارادة الهی در روشن ماندن مشعل هدایت است.
اهلبیت,صحابه و اصحاب,عترت,فضایل,مناقب
https://jmb.ut.ac.ir/article_27404.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27404_44d7a74698be41d21243890b0db526da.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
دربارة میرزا عبدالله افندی و نوشتههایش
FA
محمد علی میر
صادقی
استادار دانشگاه تهران
mirsadeghi@ut.ac.ir
میرزا عبدالله افندی، پسر میرزا عیسی، از دانشمندان و نویسندگان بسیار برجستة سدة یازدهم و دوازدهم است که گاهی نیز از وی باشناسههای دیگری چون تبریزی، جیرانی، اصفهانی و... یاد میشود؛ او نیمی از زندگانیش را به جهانگردی گذرانده و افزون بر شهرهای ایران به کشورهای روم، ترکیه، سوریه، مصر، عربستان، بحرین و ... سفر کرده و کتابخانههای آن کشورها را از نزدیک دیده و از دانش دانشمندان آن سرزمینها بهره جسته و ایشان را نیز از راهنماییهای خود بهرهمند ساخته است؛ از همین رو توانی ستودنی در زمینة کتابشناسی و همچنین نویسندگی به دست آورده است، این دانشمند جامع الاطراف نوشتههای سودمندی در رشتههای علوم قرآنی، حدیث، دعا، رجال، تاریخ، فقه، اصول، فلسفه و کلام، دستور زبان، ستاره شناسی و گاهنامه نگاری و... از خود به یادگار گذاشته است؛ این نوشتار به گونهای فشرده به شناسایی وی و نوشتههایش میپردازد.
افندی ـ میرزا عبدالله ـ تبریزی ـ اصفهانی
https://jmb.ut.ac.ir/article_27405.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27405_1074cf6736eaf0fac7ef201b982e8115.pdf
دانشکده الهیات و معارف اسلامی
مقالات و بررسیها(منتشر نمی شود)
1010-4968
40
4
2009
01
20
بررسی و نقد دیدگاه ونزبرو در باره تثبیت نهایی متن قرآن
FA
نصرت نیل
ساز
فارغ التحصیل دوره دکتری دانشگاه تربیت مدرس
n.nilsaz@gmail.com
اساسیترین رویکرد شکاکانة خاورشناسان به وثاقت متون کهن اسلامی، در اواخر دهة 1970 از سوی جان ونزبرو ارائه شد. او با نامعتبر خواندن اسناد روایات و اطلاعات منابع رجالی و فهرست نگاریها، این نظریه را مطرح ساخت که در تاریخ گذاری همه متون کهن اسلامی، حتی قرآن، باید از شیوة تحلیل ادبی استفاده کرد. تحلیل ادبی او از کهنترین متون اسلامی در حوزة تفسیر، حدیث، سیره و قرآن به این استنتاج تاریخی انجامید که همة این آثار، اواخر قرن دوم یا اوایل قرن سوم هـجری تدوین شدهاند. این مقاله به تبیین و نقد نظریه ونزبرو در باره تثبیت نهایی متن قرآن میپردازد.
تدوین قرآن ـ ونزبرو ـ تحلیل ادبی ـ تاریخ گذاری متون
https://jmb.ut.ac.ir/article_27406.html
https://jmb.ut.ac.ir/article_27406_8da446584988e818844a13c159f0a61d.pdf