ORIGINAL_ARTICLE
روشهای تدوین حدیث و سنجش آن ها با یکدیگر
از زمانی که مسلمانان برای صیانت از سنت نبوی (ص) به ضرورت تدوین حدیث پی بردند ، کتابها و مجموعه های بسیاری در حدیث فراهم آمد. در جملگی این کتابها احادیث به یک سبک تدوین نشده ؛ بلکه روش دسته بندی و تدوین احادیث در این کتابها به تناسب هدف، ذوق و سلیقه مؤلف ، و یا زیر تأثیر زمانه و ابزارها و وسایل علمی موجود بکلی با یکدیگر فرق دارد. نگارنده در این مقاله می کوشد تا به اجمال معروفترین روشهای تدوین حدیث را معرفی کند تا از رهگذر شناخت آن روشها و سنجش آنها با یکدیگر ، ارزش و فواید و احباناً کاستیهای هر یک شناخته شود.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14631_78da6aea73668b5b15f3ce2e2398e835.pdf
1997-03-21
آغاز تدوین
انواع کتابهای حدیثی
تدوین بر اساس راوی
تدوین بر اساس موضوع
تدوین حدیث
روشهای تدوین
سید محمد کاظم
طباطبایی
98354378
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رویگردانی از تفسیر در سده نخست و انگیزه های آن
از جمله واقعیت های تاریخی پس از رحلت رسول گرامی اسلام (ص) ظهور جریانی در رویگردانی از تفسیر قرآن است. این جریان با اقدام برخی از صحابه رسول خدا (ص) آغاز شد و سپس در بین تابعان وسعت بیشتری یافت که در نتیجه مسلمانان به جای تأمل در قرآن کریم صرفاً به تلاوت آیات روی آوردند و از شناخت بسیاری از حقایق نورانی بازماندند . در این مقاله تلاش شده است که با توجه به شواهد تاریخی ابتدا در مورد این جریان و پیشگامان آن اظلاعاتی ارائه شود و سپس انگیزه ها و نیز نتایج حاصل از این جریان مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14632_bc80ab5e8695526afd6895495cd05f7d.pdf
1997-03-21
تاریخ تفسیر قرآن
تفسیر
تفسیر در سنت پیامبر
خلفای راشدین و تفسیر
مجید
معارف
31138888
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ضمان در مسأله « تعاقب »
بر عهده گرفتن مالی را که بر ذمه دیگری است ضمان گویند. یکی از موجبات ضمان « ید » است که عبارت است از تصرف مال کسی بدون اذن مالک. هرگاه چند نفر متعدیاً مالی را تصرف و در میان خود دست به دست کنند همه آنان مکلف به بازگرداندن آن یا جبران خسارت اند. مقاله حاضر به پاسخ این سؤال می پردازد که چگونه با وجود یکی بودن حق، تمامی غاصبان در عرض یکدیگر به ادای دین اند.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14633_6b475b7196921f6c24ae45cfa6c3d993.pdf
1997-03-21
اذن
تکلیف
حق
ذمه
ضمان
غاصب
ید
حسین
گوگانی
37929285
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عقل و استدلال در تفکر ابن جوزی
قلمرو حکومت عقل بر رد و قبول امور آیا ادیان را نیز در بر می گیرد؟
آیا ایمان حاصل برهان و استدلال است یا منشاء دیگری دارد؟
اگر در ایمان به برهان عقلی نیازی نیست پس منشاء آن چیست؟ در این مقاله پس از بحثی اجمالی در این مقولات به بررسی و نقد نظرات ابن جوزی پرداخته شده است. ابن جوزی – واعظ ، مفسر و فقیه حنبلی – با تأکید بر لزوم عقل و استدلال برای وصول به اعتقاد دینی ، کتاب تلبیس ابلیس را آغاز می کند، اما پس از نکوهش و سرزنش فیلسوفان و ناتوان از توفیق در مناظره با آنان خواننده کتاب خویش را میان تقلید – که عقل در آن راه ندارد – و استقلال عقلی – که ترک جمود بر ظواهر است – سردرگم رها می سازد.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14634_a74aace7dadb90cfd3bcaf017d827636.pdf
1997-03-21
ابن جوزی
تلبیس ابلیس
حدوث ذاتی و زمانی
سوفسطائیان
صالح بن عبدالقدوس
عقل نظری
عقل و ایمان
یحیی بن بشیر
غلامحسین ابراهیمی
دینانی
79338162
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خود بنیادی و تجدد
مشخصه تجدد نفی حجیت اقوال و خود بنیادی است. در عالم قدیم آدمی در سلسله مراتب موجودات جایگاه ویژه ای داشت که تعلق او را به عالم و به مدینه و امت متعین می کرد. در عالم اسلام حکمای مسلمان کوشیده اند که میان عقل و نقل سازگاری ایجاد کنند. به این ترتیب بطور اولی (a priori) حکم عقل و حکم شرع در انطباق و سازگاری با یکدیگر قرار می گرفتند و آنچه باقی می ماند عبارت بود از اینکه بطور تجربی و غیر اولی نیز این سازگاری حتی الامکان به اثبات برسد. در دوره جدید این نظم و نظام به هم ریخت و بشر خود را مالک و متصرف در همه امور یافت و به عالم به عنوان متعلق شناسایی و تصرف خویش نظر کرد. این انذیشه همان خود بنیادی است که در این مقاله سعی بر آنست که معنای آن با قیاس با گذشته قدری روشن شود. آثار و تبعاتی که بر این اندیشه مترقب شد و در بسط تجدد به منصه ظهور رسید مطلبی است علیحده که رسیدگی بدان ما را به شناسائی اصول تجدد و تزلزل آن در ما بعد تجدد رهنمون خواهد گردید.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14635_d5bc9ec855eed7c0cc7e29d9c6f32306.pdf
1997-03-21
برهان
تجدد
حجیت اقوال
خود بنیادی
عالم واجد نظم
متعلق شناسائی
موضوع شناسائی
هباء ( توده به هم ریخته و بی نظم)
رضا سلیمان
حشمت
48848888
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
قضیه معدوله و محصله
یکی از بحثهای منطق ارسطوئی تقسیم قضیه به معدوله و محصله ، و نیز تقسیم لفظ به معدول و محصل است. بحثی دیگر که از از ارسطو تا امروز مطرح است، گفتگو درباره ملکه و عدم است. نویسنده در این مقاله در صدد اثبات این مدعا است که در کتب منطقی – از ترجمه کتاب ارسطو گرفته تا کتب منطقی خیر – در هر سه مورد اشتباه رخ نموده است.
بدین معنی که علاوه بر خلط اصطلاحات ارسطو با اصطلاحات رایج در کتابهای منطقی، مسلمانان مفهوم آنها را نیز با هم اشتباه کرده اند. بنابراین در این مقاله از وضع اصطلاحات محصل و غیر محصل ، ملاک تشخیص این دو اصطلاح ، قضیه عدمیه ، متناقصین و ملکه و عدم بحث می شود.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14636_84370783bf3ee824f69189d08bea7741.pdf
1997-03-21
قضیه عدمیه
محدود و نا محدود
محصل
معدول
ملکه و عدم
محمدرضا
مشائی(شهاب)
14812187
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
عذاب دائم از دیدگاه ابن عربی
کیفر پاره ای از گناهان در اسلام ، خلود و جاودانگی در دوزخ است؛ اما ایم که خلود در دوزخ مستلزم عذاب دائم است و یا این که خلود با انقطاع عذاب نیز میتواند همراه باشد، مساله ای است که آراء مختلفی درباره آن اظهار شده است. عده ای از صوفیه که در رأس آنها عارف نامدار محیی الدین بن عربی قرار دارد، بر آنند که هیچ ملازمه ای بین خلود در دوزخ و عذاب دائم وجود ندارد، بلکه بنابر دلایلی عذاب اصحاب آتش و کسانی که جاودانه در دوزخ سکنی دارند، اجلی معین دارد و پس از سپری شدن این مدت، آنان از نعیمی که متفاوت با نعیم بهشتیان است، بهره مند می شوند. نوشتار حاضر به بحث و بررسی ادله ی که ابن عربی برای اثبات رأی و نظر خود فراهم آورده و بیان نقدهایی که بر این نظریه رفته است، می پردازد.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14637_5769d4f550a05c6f26e9542e27b306f9.pdf
1997-03-21
اسماء
توحید
خلود
رحمت
شرک
شفیع
عذاب
عمل
غضب
فطرت
نعیم
وعده
وعید
حسن
ابراهیمی
33276855
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
دیدگاههای ابومنصور اصفهانی در کلام و تصوف
در میان دانشوران مسلمان به شخصیتهای گوناگونی بر می خوریم که دارای گرایشها و مذاقهای متفاوتند، یکی صرفاً حدیثگر است که هیچ فتوایی و نظری اتخاذ نمی کند مگر آنکه مبتنی بر روایتی از پیامبر یا سلف صالح باشد. دیگری فرهیخته ای عقلگر است که هیچ اندیشه ای حتی تقلیدات را جز به تصویب عقل نمی پذیرد. سومی صوفی اهل ذوقی است که بیش از قال یا حال سر و کار دارد و پیوسته خوش دارد که در وجد و شوریدگی باشد و اگر به تقلیدات یا قلیات می پردازد به دنبال گرایشهای متضاد باور دارند و با سیرهای متفاوت سلوک می کند ، کمتر به چشم می خورند. ابو منصور اصفهانی یکی از این شخصیتهای نادر است که جمود گرایی حنبلیان را با ذوق عارفانه و سماع صوفیانه در آمیخته است.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14638_14ea322a575cc3fd8d9166a64f330267.pdf
1997-03-21
حدوث و قدم کلام الهی
رؤیت خدا
رزق
زهد
عرش
علم لدنی
فقر
قلم
ناصر
گذشته
74457796
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خوارج در ایران
خوارج یکی از جریان های مؤثردر تحریکات دنیای اسلام در قرون اولیه هجری محسوب می شوند که به دلایل مختلف سیاسی ، مذهبی، در نخستین نیمه قرن اول هجری ظهور کردند و شعب گوناگون آن در نقاط مختلف قلمرو اسلامی پراکنده شد و هوادارانی از میان غیر عرب یافتند. به پشتوانه این نیروهای جدید بود که حدود سه قرن چهره نظامی خود را حفظ نمودند و قیام های گسترده ای علیه خلفای اموی – عباسی ترتیب دادند. با این حال علی رغم تلاش های مداوم خوارج در متزلزل ساختن بنیان های این دو سلسله ، ایشان هیچگاه به عنوان آلتراناتیو – جانشین احتمالی – امویان یا عباسیان مطرح نشدند. از جمله مناطقی که از کانون های دیرپای خوارج شد، مناطق جنوب شرقی ایران ( سیستان بزرگ ) بود. در مقاله حاضر ضمن توصیف کلیاتی درباره خوارج به بررسی فراگرد نفوذ و استقرار خوارج در ایران پرداخته و برخی نتایج ناشی از آن را یادآور می شویم.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14639_3a7183d3952502c5db71cf654f60ffdc.pdf
1997-03-21
اجتماعی سیستان
ازارقه
امامت
تاریخ سیاسی
خروج
دار هجرت
موالی
نشر اسلام
حسین
مفتخری
38379977
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اباضیه و تاریخنگاری
یکی از فرق اسلامی که در حیات هزار و سیصد ساله خود اهتمامی ویژه به تاریخنگاری مبذول داشته فرقه اباضیه است که در تحقیقات اسلام شناسی ، این بعد از حیات فرهنگی آنان کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. آثار اباضی نه تنها در مطالعه تاریخ این فرقه اساسی ترین منابع محسوب می گردند ، بلکه در مطالعات عمومی تاریخ اسلام در نواحی شبه جزیره و عراق در مشرق ، بخش هایی از شمال و شرق آفریقا در مغرب ، و حتی برخی نواحی ایران چون خراسان و جزایر خلیج فارس منابعی مهم و درخور نیازمند مجالی گسترده است، در این مقاله سعی بر آن بوده تا روشی مبتنی بر دوره های تاریخی و سبک نگارش برای طبقه بندی آثار تاریخی باضیه و معرفی منطقی آنها عرضه گردد. در این مقاله به نوشته ای اباضیان مشرق بیشتر عنایت شده است.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14640_33e86d8cfa1880d3158af270aa3ea510.pdf
1997-03-21
اباضیه
تاریخنگاری
حضرموت
سیر/سیره
شمال و شرق آفریقا
عمان
وقایع نگاری
احمد
پاکتچی
93819364
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی بر ردیه نویسی دینی در عصر صفویه و دوران نخستین قاجاریه
در دوران صفویه و آغاز قاجاریه ، بسیاری از مسیحیان و یهودیان در ایران زندگی می کردند ، چنانکه شمار آنان از زرتشتیان ایرانی نژاد بیشتر بود. به علت وضعیت سیاسی خاص این دوران شمار بسیاری از سفرا و نمایندگان سیاسی اروپا به ایران می آمدند و معمولاً هیئتهای تبلیغی مسیحی نیز آنها را همراهی می کردند. این هیئتها به تبلیغ آئین مسیحیت پرداخته همچنین زمینه را برای حکومتهای استعماری آماده می کردند. یکی از مهمترین فعالیتهای آنها نوشتن کتابهایی بر ضد اسلام و در دفاع از حقانیت مذهب خودشان بود. علمای مسلمان و نیز مسلمانان ( جدید الاسلام ها) کتابهای زیادی بر ضد آنها نوشتند، چنانکه ادبیات گسترده ای در این زمینه به وجود آمد. این مقاله این ادیبات را در عصر صفویه و قاجاریه مورد بررسی قرار می دهد.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14641_d85aa735bd2ea2366f743767dd81d1c6.pdf
1997-03-21
علل و انگیزه های تغییر دین
مبلغان مسیحی
مسیحیت و یهودیت در ایران
طاهره عظیم
زاده
73511353
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقدمه ای بر نظام دینی وداها
در وداها و مهمتر از همه « ریگ ودا » با صورت اولیه هندوئیزم روبرو می شویم. نظام دینی موجود در وداها از زمان شکل گیری تا ادوار بعدی هندوئیزم یعنی عصر « براهمنه ها» و « اوپانیشادها» ، نشان از تحول فکر دینی سرایندگان وداها دارد. اینکه صورت اصلی دین در وداها چگونه است، دیدگاه هند شناسان و دین پژوهان متفاوت است. برخی یکتاپرستی محض را صورت اصلی و قطعی وداها می دانند، گروهی « هنوئیزم» را صورت واقعی و تمام وداها تلقی می کنند و برخی دیگر چندگانه پرستی را تنها صورت فکر دینی ودایی بشمار می آورند. مقاله حاضر مدعی است که وداها صورت واحدی از فکر دینی را ارائه نمی کنند ، بلکه این کتب از زمان شکل گیری تا ورود به عصر براهمنه ها تحولات زیادب پذیرفته و بواسطه این تحولات هر سه صورت دینی یاد شده و نیز صورت ضعیفی از تفکر وحدت وجودی را نشان می دهد. ضمناً در این نوشته اشاره ای به معاد شناسی ، اهریمن شناسی و اساطیر آفرینشی وداها هم شده است.
https://jmb.ut.ac.ir/article_14642_42101c6c4982349e947b5f779ca2d032.pdf
1997-03-21
اسوره
انسان انگاری خدایان
پرستش رب الارباب
چندگانه
دو(deva)
ودا
مجتبی
زروانی
71468236
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
صراط مستقیم ، نه صراط های مستقیم
نقدی بر مقاله « صراط های مستقیم ، سخنی در پلورالیسم دینی، مثبت و منفی »
https://jmb.ut.ac.ir/article_14643_81d057fc2ed65b31059ff91766adb766.pdf
1997-03-21
غلامرضا مصباحی
مقدم
33725495
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی 4 کتاب از تألیفات استاد دکتر آذرنوش آذرتاش
https://jmb.ut.ac.ir/article_14644_093bf46c1146c5e3d499bf768c18a2b7.pdf
1997-03-21
unknown
59682735
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فعالیتهای علمی تحقیقی اساتد نورالله کسائی
https://jmb.ut.ac.ir/article_14645_e7a66363b92c3881278e9c54878dca1e.pdf
1997-03-21
unknown
59682735
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سفر علمی استاد دکتر سید محمد باقر حجتی به ارمنستان
https://jmb.ut.ac.ir/article_14646_d10c985b8dc1f1f9d84e2238b0f8ecdb.pdf
1997-03-21
unknown
59682735
1
LEAD_AUTHOR